Szkicownik literacki

Tytuł: Dzieci TV

Autor: Andrzej Te

Wydawca: Jirafa Roja

Data premiery: 2011

Kategoria: opowiadania

Recenzja: własna

Ocena: ****

Niekwestionowany przedstawiciel pokolenia Dzieci TiVi ukrywający się pod pseudonimem Andrzej Te zadebiutował właśnie na rynku książką „Dzieci TV”. Wielu czytelników twórczość autora odkryło już za sprawą zbioru opowiadań „Książki Moja Miłość”, które zostało opublikowane z okazji Światowego Dnia Książki. Tekst tam zawarty o wymownym tytule „Nawet gołębie popełniają samobójstwo” znalazł swoje miejsce również w wspomnianej powyżej pozycji. 

„Dzieci TV” to osiem opowiadań i pomimo swych niewielkich gabarytów nie pozwalają łatwo się sklasyfikować. Autor posługując się krótkimi formami wypowiedzi w niekonwencjonalny sposób ukazał otaczającą nas rzeczywistość. Ubezwłasnowolnioną oraz zdominowaną, w której telewizja staje się potęgą pozbawiającą zmysłów i rozsądku.

Historia Kuby pragnącego nade wszystko władzy, Jarka iluzjonistę boskości i innych bohaterów zdumiewają a jeszcze częściej napawają lękiem. W kolejnych opowiadaniach Andrzej Te dotyka spraw niełatwych a może nawet kontrowersyjnych. Pokazuje także, jak ludzie radzą sobie z własnymi problemami i jak postrzegają otaczający świat. Często jednak to, co dla czytelnika wydaje się być tematem tabu dla nich jest po prostu codziennością, w której próbują ustalić własne reguły gry. Postaci borykając się z dylematami i brakiem perspektyw stają się, maszynami manipulowanymi i zniewolonymi przez szklane ekrany.
Nietuzinkowy jest także sam język oraz styl książki. W szczególności na początku lektury może zniechęcić, ale warto przeczytać całość. Treść przypomina scenopis filmowy operujący sugestywnie obrazami. Słychać płynące myśli, szum wiatru i trzask gałęzi. Widać zbliżającą się kamerę i gasnące światła. „Dzieci TV” to książka, której długo się nie zapomina.

Opowiadania nie są łatwe, ale z całą pewnością powinien przeczytać je każdy. Nie żałuję wieczorów spędzonych na czytaniu, pomimo że opisane historie są tylko fikcją. Wymagają jednak głębokich przemyśleń i refleksji nad własną egzystencją. Zmuszają do dostrzegania indywidualnych problemów drugiego człowieka jak i zmian zachodzących w całym społeczeństwie. Nieszablonowa treść sprawia, że każde ponowne jej odczytanie dostarczy czytelnikom emocji i myśli, z których długo nie będą mogli się otrząsnąć.

Recenzja opublikowana została na stronie www.nakanapie.pl 

 

KATOWICE NON-FICTION  -  Jeden dzień z reportażem

Spotkanie odbędzie się 23 października 2011 w ramach Targów Książki w Katowicach.

W dniach od 20 do 23 października 2011 roku, w hali Sodek odbędą się 

 Targi Książki w Katowicach.

 

Będzie można spotkać m.in.: Janusza Głowackiego, Małgorzatę Szejnert, Kazimierza Kutza, Jakuba Ćwieka, Małgorzatę Gutowską-Adamczyk, Martę Fox, Katarzynę Enerlich.

Zaplanowano także wiele imprez czytelniczych, edukacyjnych i kulturalnych. Równolegle, w pobliskich instytucjach i na wydziałach uniwersyteckich będą miały miejsce inne wydarzenia, jak wystawa zdjęć Ryszarda Kapuścińskiego na wydziale teologicznym Uniwersytetu Śląskiego, festiwal reportażu w Rondzie Sztuki, zwiedzanie wystaw Muzeum Śląskiego dla osób niewidomych i niedowidzących, czy kulis Teatru Śląskiego. Inne inicjatywy: akcja happeningowa „Druk na bruk", konkurs na exlibris, plebiscyt na polecaną książkę Ślązaków „Book TOP SILESIA".

Tytuł: Transatlantyk - reportaże i felietony

Autor: Żubrycki Radosław

Wydawca:  Self Publishing

Data premiery: 2011

Kategoria: felieton

Recenzja: własna

Ocena: * 

Radosław Żubrycki jest architektem (dyplom uzyskał na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej), poetą i pisarzem. Jak sam mówi o sobie jest człowiekiem "wywrotowo myślącym".  Swoje teksty publikuje w magazynach emigracyjnych oraz w polskich serwisach informacyjnych. Transatlantyk - reportaże i felietony to zbór tekstów, które powstały w przeciągu ostatnich lat  na potrzeby portali Wiadomosci24.pl, Interia.pl i wp.pl. W 2011 roku ukazały się po raz pierwszy w formie książki elektronicznej. E-book może jednak wprowadzić potencjalnego czytelnika w błąd, bowiem jeśli ktoś sięgnie po egzemplarz sugerując się tytułem może poczuć się oszukanym. Brak tutaj wypowiedzi, w którym autor odrzuciłby własne osądy i oceny na rzecz wiernego i rzetelnego obrazu opisywanych wydarzeń. Jest to przecież ważny wyznacznik dobrego reportażu. Niezbyt trafne wydaje się także nawiązanie do wybitnego dzieła Witolda Gombrowicza Trans-atlantyk.

Transatlantyk Radosława Żubryckiego to bardzo specyficzny rodzaj publicystyki. Poprzez prowokacje i skrajną ironię ukazuje subiektywny punkt widzenia. Felietony jak tłumaczy sam autor "były pisane na przestrzeni kilku lat i naprawdę nie łączy ich ani temat, ani miejsce publikacji. Ich jedyną częścią wspólną jest osoba autora. Próba ich układania w jedno jest bezcelowa".

W swoich tekstach Żubrycki przedstawia losy polskich emigrantów i porusza tematy aktualnych wydarzeń politycznych i społecznych,  które na pierwszy rzut oka mogą  zachęcić do lektury. Wędrując jednak  po Polsce, Irlandii, Rosji, Japonii i wielu innych krajach autor cynicznie podkreśla swoją odrębność i wyższość. Silnie wierzy natomiast, że wypełnia właśnie misję dokumentalisty, który ma ukazać prawdziwe oblicze współczesnego świata. Odwiedzając różne miejsca lekceważąco odnosi się do historii, obyczajów i religii tam panujących. "Przez pierwsze dni na jordańskich ulicach czuje się jak indyk ; indyk nadziany zielonymi banknotami. Wyraźnie wyróżniam się z tłumu, którego jestem częścią, nie sposób mnie nie  zauważyć".

W innym miejscu przedstawia swoim czytelnikom, jakie emocje i odczucia towarzyszą w trakcie jazdy londyńskim autobusem. "Wsiadam do autobusu i zadowolony zajmuję miejsce na górnym pokładzie. (...) Tym razem się udało, choć nie raz już palec się prostował w biegu za odjeżdżającym pojazdem (...) Ale co się dzieje, nagle jakieś głośne piski wyciągają mnie z mojej chwili spokoju. Otwieram wzrok i słuch. Nasłuchuje. To mój ojczysty język, język polski". Jednakże w pewnym momencie Żubrycki dostrzega parę rozmawiającą w nieznanym autorowi języku, co przedstawia następująco: "na ile się rozumieją tego zrozumieć nie mogę. Wiem jednak, że nie rozumie, ani jej, ani jego. Być może oboje mówią w sobie tylko znanym narzeczu. Narzeczu angielsko-chińskim. W każdym razie ona rozprawia o czymś wyraźnie podekscytowana, on kwituje jej wywody krótkimi ' onn' 'ohhh' 'ennn' ' wooo'. Monotonia tej rozmowy szybko mnie nudzi i kręcę radarem dalej na lewo ". Natomiast w intrygujący sposób pisze o Jordanii. Jest świadkiem wkraczania zachodniej popkultury do prężnie rozwijającego się młodego kraju. Niemniej jednak z wrodzoną ironią podsumowuje swój pobyt. "Przez długi czas nie potrafiłem znaleźć właściwego porównania, aby opisać Jordanie. Minęło już kilka miesięcy i dopiero teraz, będąc w Polsce, znalazłem to, czego szukałem. Znalazłem odpowiednie porównanie: Jordania jest jak Polska".

Żubrycki konsekwentnie zapomina o zasadach polskiej gramatyki i ortografii. Prosty język i ciągnące się zdania przez cały akapit tylko utrudnia recepcję. Transatlantyk - reportaże i felietony to niespełna trzydzieści felietonów, w których autor szuka własnej tożsamości. Odkrywa Polskę w różnych zakątkach świata i zwraca uwagę na aktualne wydarzenia.  Długo jednak zastanawiałam się, kogo może zainteresować e-book.  Autor po ponad dwustu stronach nie przekonał mnie jednak do własnego wyobrażenia o świecie.
 

Redaktor naczelny: Paweł Goźliński

Wydawca: Agora

Data premiery: czerwiec 2011

Ocena: * * * * *

Tytuł: Zrób Sobie Raj

Autor: Szczygieł Mariusz

Wydawca: Wydawnictwo Czarne

Data premiery: 2010

Kategoria: reportaż/ esej/ felieton

Recenzja: własna

Ocena: * * * * *

Muszę szczerze przyznać, że nigdy nie uważałam się za zwolenniczkę Republiki Czeskiej. W gruncie rzeczy w Polsce takich osób jest bardzo wiele. Na jednym z największych portali społecznościowych niespełna 200 internautów zdeklarowało, iż są czechofilami. Wśród nich miedzy innymi Mariusz Szczygieł. Po jego książkę sięgnęłam, więc nie ze względu na tematykę, ale formę i styl, jakim się zawsze posługiwał. Będąc już po lekturze 20 lat Nowej Polski w reportażach oraz Niedzieli, która zdarzyła się w środę sięgnęłam tym razem po Zrób sobie raj. Od autora, który już nie ukrywa, że jest wielkim entuzjastą Czech oczekiwałam wyjątkowego dzieła. Jednakże już we wstępie zaznacza „ta książka nie jest kompetentnym przewodnikiem ani po kulturze czeskiej, ani po Czechach. Nie jest obiektywna. Nie rości sobie pretensji do niczego. Jest wyłącznie o tym, co mnie zafascynowało przez ostatnich dziesięć lat, od kiedy pierwszy raz przyjechałem do tego kraju. Jest notatką z lektur i ze spotkań z ludźmi, których chciałem tam spotkać".

Mariusz Szczygieł wieloletni współpracownik Gazety Wyborczej i twórca Polskiej Szkoły Reportażu jest jednym z najbardziej znanych i nagradzanych dziennikarzy. Wspólnie z Wojciechem Tochmanem i Jackiem Hugo-Baderem uznawany jest za mistrza współczesnego reportażu. "Zrób sobie raj" to jego druga książka, w której subiektywnie przedstawia czeskie oblicze. "Gottland" wydany w 2006 roku został przełożony na dziewięć języków i zdobył wielkie uznanie. Poprzez skomplikowane losy aktorki, rzeźbiarza, piosenkarki, pisarza a nawet producenta obuwia ukazuje Czechy na przełomie XIX i XX wieku. Natomiast w najnowszej publikacji oddaje głos zupełnie innym osobom, żyjącym już w zupełnie innych czasach.

Czechy w książce Mariusza Szczygła to miejsce, w którym rozpacz przybiera maskę śmiechu a tabu nie ma prawa do istnienia. Wizyta Benedykt XVI staje się natomiast najlepszą okazją do happeningu „Kondomy dla papieża". To kraj, w którym sławny pisarz wymodlił sobie karierę, rzeźba Jezusa wygląda jak wcielenie Małego Księcia Antoine'a de Saint-Exupéry'ego, a w każdym mieście można znaleźć kilka opustoszałych kościołów. To właśnie tematowi religii autor poświęca wiele uwagi i przedstawia liczne czeskie synonimy Boga. Często pyta wprost o ich stosunek do wiary i śmierci.

Autor przedstawia wspaniałą paletę postaci, których łączy więcej niż można przypuszczać. Jan Saudek fotograf ze snu, Lan Pham Thi, która okazał się trzydziestodziewięcioletnim dziennikarzem i David Černý artysta, którego boi się Europa to bohaterowie, którzy fascynują. W Polsce jest zupełnie inaczej, a takie sytuacje po prostu się nie zdarzają.

Książka to zbiór informacji i krótkich wzmianek, które autor zdołał zgromadzić przez ostanie kilka lat. Często to bezpośrednie rozmowy, wypowiedzi, notatki zaczerpnięte z prasy, Internetu, telewizji i własnych doświadczeń. Podczas próby klasyfikacji dzieła napotkać wiec można na spore trudności. Bowiem reportaż przenika się z felietonami, esejami i luźnymi wywiadami.

Warta uwagi jest także sama okładka książki, na której znajduje się reprodukcja rzeźby Syn Boży - model do sklejania Davida Černego. Postać Jezusa Chrystusa w kawałkach z oddzielonymi organami to jedna z kilku tzw. rzeźb instant, czyli w proszku. Dzieło można zobaczyć tylko w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w San Diego.

"Zrób sobie raj" nie jest wyłącznie o Czechach, ale także o nas samych. Po przeczytaniu książki można odczuć lekki niedosyt jednakże autor jest tego świadomy. Zaznacza to, co celowo zbagatelizował i podaje obszerną bibliografię dla dociekliwych. Książka jest ważna i warta przeczytania jeszcze z kilku innych powodów. Faktem jest, że to jedna z nielicznych publikacji na polskim rynku, która poświęcona jest Czechom. Mało tego nasza wiedza o południowych sąsiadach jest wciąż bardzo nikła. To także okazja by poznać bliżej samego autora. Mariusz Szczygieł znany jest, bowiem z niechęci do udzielania wywiadów.

Od lipca 2011 roku "Zrób sobie raj" ukazał się także w formie, audiobooka. Czytany przez samego autora jest jeszcze bardziej wartościowy. Na zakończenie pozostaje tylko przyłączyć się do pytania autora: „Czy gdzieś w świecie istnieje jakaś grupa cudzoziemców, która przechowuje podobne imponderabilia z Polski?”.